72 km od Warszawy jadąc w kierunku Gdańska warto zboczyć na chwilę z drogi i skręcając w Zakroczymiu na chwilę zahaczyć o Czerwińsk nad Wisłą. Ta dzisiaj niewielka wieś od XII w była jednym z najważniejszych miejsc w historii Polski.
Ale po kolei.
Na wysokim brzegu Wisły ok. 1125 r powstaje klasztor - prawdopodobnie buduje go biskup płocki Aleksander z Malonne, inne źródła (spominki sochaczewskie i przywilej Konrada Mazowieckiego z 1222 r. ) wspominają króla Bolesława Krzywoustego jako fundatora klasztoru. Od tego momentu Czerwińsk nad Wisłą staje się miejscem najważniejszych wydarzeń w historii Polski. Sprowadzeni zakonnicy - kanonicy regularni (prawdopodobnie przybyli z klasztoru św. Idziego w Leodium (Belgia) zapewniają okres prosperity. Pierwszy dokument lokujący klasztor w historii pochodzi z 1155 r. i jest to bulla papieża Hadriana IV, w której papież obejmuje pieczę nad klasztorem i jego dobrami. Klasztor dzięki przyległym ziemiom i hojnym darczyńcom bardzo dobrze funkcjonował i dokumentach z XIII w. wspomniane jest że posiadał szpital.
 |
| Bulla Papieża Hadriana IV źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Czerwi%C5%84sk_nad_Wis%C5%82%C4%85 |
Prestiż klasztoru i jego obronny charakter ściągał w to miejsce królów -
w 1361 r. gościł tu Kazimierz Wielki. W 1410 Władysław Jagiełło tutaj przeprawiał się przez Wisłę, by połączyć swe siły z Księciem Witoldem, a po bitwie (podobno) w podzięce za zwycięstwo podarował mnichom jako wota swój hełm. W klasztorze gościli książęta mazowieccy. biskupi. Dochodziło do rokowań m.in z królem Erykiem Pomorskim w 1419 r. , nadania przywilejów czerwińskich w 1422 r. i posiedzeń sejmów mazowieckich. Wagi klasztorowi dodawał obraz Matki Boskiej Czerwińskiej z 1612 r uznawany za cudowny obraz (dzisiaj znajduje się w ołtarzu głównym).
Od XVII (za sprawą walki o wpływy nad dobrami ziemskimi ) następuje marginalizacja znaczenia klasztoru. Zwieńczeniem problemów była kasata klasztoru w 1819 r. Przejęty przez Norbertanki w 1833, które jednak opuszczają klasztor w 1902 r. przechodzi w ręce Salezjan w 1923 r, którzy rozpoczynają odbudowę niezamieszkałego i zaniedbanego przez lata klasztoru.
Przyklasztorny Kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny pochodzi z okresu budowy klasztoru czyli ok. 1150 r. Jest jednym z najcenniejszych zabytków sztuki romańskiej w Polsce ( wcześniej pisałem o najpiękniejszym - moim zdaniem - kościele romańskim w Strzelnie). Wielokrotnie przebudowany, od gotyku po barok, do dzisiaj zachował swoje romańskie elementy. Kościół i zakrystia zbudowana z granitowych bloków, wnętrze ozdobione kolumnami i filarami, na których wspierały się romańskie portale. Nie wchodząc w szczegóły architektoniczne dodam tylko, że zbudowany był jako trójnawowa bazylika z transeptem i prezbiterium.
Zwiedzając bazylikę koniecznie zwróćcie uwagę na romański portal z I połowy XII w. Jest ty przepiękna dekoracja kapiteli romańskich kolumn : na jednym heros ujarzmiający smoki, na drugim maska z liśćmi - jako symbole ognia i wody. Kapitele wieńczą wspaniałe romańskie łuki. Kościół przechodzi dzisiaj reromanizację i co rusz odkrywane są nowe elementy romańskie które podczas wielu przebudów zostały zamurowane cegłami. Oprócz portalu najcenniejszym zabytkiem bazyliki są freski romańskie ( największy zespół malowideł romańskich w Polsce) znajdujące się w południowej kaplicy. Przedstawiają sceny z Biblii. Dziejów Apostolskich i Żywotów Świętych. W kaplicy znajdziemy też malowidła gotyckie i zdobienia renesansowe.
Nie mniej cennym zabytkiem jest ołtarz główny wykonany w Krakowie w 1630 w którym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (uważny za cudowny, koronowany diademem papieskim w 1970 r.) - namalowany lub odrestaurowany przez Łukasza z Łowicza w 1612 r. Kościół w 1968 r. podniesiony został do rangi Bazyliki mniejszej przez papieża PawłaVI. Spacerując po kościele warto dostrzec bogatą polichromię, detale i sztukaterie oraz odkrywane elementy wykończeń i kolumny romańskie. Na zewnątrz choć bryła przebudowywana była wielokrotnie zachowały się romańskie wieże z pięknymi biforiami (okienkami) na trzech górnych kondygnacjach. Jeśli dacie radę warto obejść klasztor i kościół i samemu odkryć jego tajemnice, znaleźć własne stare artefakty.
Wychodząc z terenu opactwa przez XV w. bramę z dzwonnicą (tzw. Brama Opata Kuli) zejdźcie do miasteczka. Ten niegdyś ważny port żeglugi śródlądowej - łączył Mazowsze z Pomorzem - dzisiaj to zapomniana wieś. Warto jednak tam wejść i zobaczyć jak historia z wielkości powoduje upadek. Oprócz pięknego widoku na Wisłę dostrzeżecie pozostałości starych zabudowań,, synagogę przerobioną na nieczynne dzisiaj kino i dwa cmentarze żydowskie - stary pochodzący z XIX w i nowy przedwojenny. Nad Wisłą stary drewniany XIX dom.
Czerwińsk to miejsce do którego chętnie wracam. Jestem zakręcony na punkcie sztuki romańskiej i zawsze coś nowego tam odkrywam. Spokój tej okolicy daje komfort ciekawej i relaksującej jednodniowej wycieczki (oczywiście dla mieszkańców Warszawy i okolic)
Więcej zdjęć zobaczycie na moim fanpage na facebook https://www.facebook.com/fascynujacepodroze/ By nic nie przegapić zachęcam do polubienia strony.
Będę wdzięczny za pozostawienie komentarza.
Z serii zamki polskie ukazały się artykuły :
Inne artykuły o Polsce :
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz