Jordania - niewielki kraj z wielką historią

Petra

Nie chcę Was zanudzić, ale muszę napisać kilka słów o Transjordanii, bo przygotowując się do wycieczki dokonałem wielu wspaniałych odkryć w jej historii i kulturze - nawet nie wiedziałem, że tak niewiele wiem 😃. Może to Was zainspiruje do odwiedzenia tego pięknego kraju i dotarcia do miejsc, o których opowiem i tych, których mnie nie udało się zobaczyć.

Natufian rekonstrukcja neolitycznego domostwa
 https://media.fromthegrapevine.com/assets/images/2017/8/Natufian-dwelling.jpg.824x0_q71.jpg

Natufian pozostałości domostwa
http://oldeuropeanculture.blogspot.com/2017/12/natufian-house.html

Natufian narzędzia do przygotowania i wypieku chleba (muzeum w Hajfie)

https://en.wikipedia.org/wiki/Natufian_culture#/media/File:Dagon_Museum,_Mortars_from
_Natufian_Culture,_Grinding_stones_from_Neolithic_pre-pottery_phase.JPG

Muzeum w Ammanie

Trudno pisać o historii Jordanii, bo tak na prawdę państwowość tego terenu opiera sztucznym ustaleniu granic po II wojnie światowej przez protektorat brytyjski. Nie było tu (podobnie jak na całym półwyspie) ustaleń ze względu na tereny historyczne lub plemienne a raczej za pomocą linijki i pertraktacji politycznych z Ligą Narodów. Historia państwa zaczyna się więc od objęcia protektoratu Wielkiej Brytanii w 1923 r. i w 1946 uzyskania niepodległości i utworzenia Królestwa Transjordanii (Królestwo Haszymidzkie) rządzone przez Abd Allaha ibn Husajna. Współczesna historia państwa obfitowała w konflikty z Palestyńczykami, Izraelem. Obecnie po przejęciu rządów przez króla Abd Allaha Jordania nie jest w konflikcie z Izraelem, podpisała umowy międzynarodowe z USA i stowarzyszyła się z UE chcąc być państwem otwartym i przyjaznym dla turystów. Przybliżając Wam historię raczej skoncentruję się na regonie a nie na terytorium określonym granicami.

Ryty naskalne pierwszych mieszkańców

Wadi Rum

Historia osadnictwa na tym terenie sięga paleolitu, czasów wielkich migracji ludności o czym mogą świadczyć ryty naskalne w pustynnych kanionach. Odnaleziono tu również ślady bytności wczesnych hominidów (sprzed 200 tyś lat), którzy migrując skupiali się wokół Jordanu i okolicznych jezior, które były na tym terenie. Na wschodniej pustyni w osadzie odkryto najstarsze na świecie dowody wypieku chleba kultury Natufian ( sprzed 14500 lat), a w Ain Ghazal (leżącym dziś w Ammanie), najstarszym mieście na bliskim wschodzie, odkryto wiele rzeźb ludzkich postaci, datowanych na około 7250 r p.n.e. (uznawane dziś za najstarsze w dziejach ludzkości). Pierwsze osady powstały tu już 10000-4500 lat p.n.e., a pierwsze miasta lokowano około XIII w p.n.e. w związku z wydobyciem miedzi i rolniczymi terenami wokół zbiorników wodnych. Egipcjanie kontrolowali brzegi Jordanu a po ich wycofaniu zasiedlały je semickie plemiona Ammonitów, Edomitów i Moabitów, którzy utworzyli plemienne królestwa walczące z hebrajskimi królestwami Izraela .

Al-Khazneh

Petra pozostałości miasta

Petra wnętrze domu lub grobowca

Muzeum w Petrze

Al-Khazneh

Z okresu walk o wpływy na tym terenie pochodzi stella Moabskiego króla Meshy, która opisuje jego osiągnięcia i wojny i jest jednocześnie dowodem, odzwierciedleniem części opisów biblijnych. Do początków panowania rzymskiego dominację na Lewancie przejmowali Persowie, Babilończycy. Tereny podbił Aleksander Wielki i tak na prawdę od tego okresu miejscowa ludność zasymilowała się z napływowymi, wspomagając ich w walkach z plemionami i państwem Judy. Po śmierci Aleksandra Wielkiego część terenów zajęta została przez arabskie plemiona Nabatejczyków , którzy w 169 r. p.n.e. utworzyli Królestwo Petry i zgromadzili fortunę kontrolując szlaki handlowe między wschodem i zachodem i dzięki skomplikowanemu systemowi nawadniania rozwinęli rolnictwo. To właśnie oni w wąwozie wybudowali jeden z cudów świata, symbol Jordanii Al-Khazneh (prawdopodobnie grobowiec, mauzoleum króla Aretasa IV). Do dzisiaj w Petrze zachowały się wspaniałe grobowce, świątynie ( ale o tym w jednym z kolejnych odcinków).

Mała Petra - cysterna na wodę

Jarash

Upadek Petry spowodowało otwarcie morskich szlaków handlowych, które to zubożyło Nabatejczyków .Silne trzęsienie ziemi z  roku 363 n.e. doprowadziło do wyludnienia tego wspaniałego miasta. Do jej ponownego odkrycia, wiedzieli o niej tylko mieszkający tam Beduini, którzy poszukując wielkiego skarby Nabatejczyków praktycznie zatarli ślady ich istnienia. 

Czasy rzymskie spowodowały dalszy rozkwit tego regionu. Rzymianie wybudowali , do dziś wspaniale zachowane, miasto Jarash (Gerasa), Amman (Filadelfia) i odbudowali Autostradę Królewską Via Traiana Nova komunikującą tereny Lewantu. Rzymianie po podziale cesarstwa (Bizancjum) i przyjęciu chrześcijaństwa przez Konstantyna, w 390 r ogłosili chrześcijaństwo jako religię państwową i w szybkim tempie rozpoczęli budowę kościołów. I tu nowa niespodzianka, kolejny najstarszy obiekt historyczny Kościół w Akabie datowany na 293-303 uznawany jest za najstarszą świątynię chrześcijańską. Powstały też kościoły w rejonie Umm ar-Rasas. To aż 15 świątyni z ogromną ilością świetnie zachowanych mozaik bizantyjskich.

Kościół w  Akabie
https://en.wikipedia.org/wiki/Aqaba_Church#/media/File:Early_church_of_Aqaba02.jpg

Panowanie Imperium bizantyjskiego zakończyło się w 636 r. i rozpoczęła  era islamskiego panowania Umajjadów, którzy umocnili granice twierdzami  Qasr Al-Mshatta i Qasr Al-Hallabat potem Abbasydów i Fatymidów. Trajsordania w zwiąski z szybkim rozwojem handlu morskiego i trudnościami zaopatrzenia w wodę zaczęła tracić na znaczeniu i podupadać. W 1115 - 1187 władzę przejęło Królestwo Jerozolimy. Krzyżowcy wybudowali zamek w  Al-Karak  i Montrealu. Po przegranej Królestwa Jerozolimskiego z Saladynem zasiedlający te tereny Arabowie odbudowali stare zamki i pobudowali nowe twierdze ( zamek Ajloun) strzegące granic i zapewniające bezpieczeństwie pielgrzymom do Mekki i Jerozolimy. Po zakończeniu panowania rodu Saladyna Transjordanię przejęli Mamelukowie a w 1516 r. weszła w skład terytorium Imperium Osmańskiego.

Traktowana po macoszemu Transjordania popadła w anarchię i wieloletnie walki plemion arabskich o dominację. Taki stan trwał do praktycznie do początków XX w. kiedy Wielka Brytania objęła Lewant swoim nadzorem.  

Umm ar-Rasas z bizantyjskimi mozaikami
https://media-cdn.tripadvisor.com/media/photo-s/07/54/ca/ee/um-er-rasas-kastrom-mefa.jpg

Umm ar-Rasas
https://farm9.staticflickr.com/8779/17332365032_ecab7c8c3d_b.jpg

Umm ar-Rasas z bizantyjskimi mozaikami
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLUKnJ90f_bwoCxrTYI628gpjeOZaY62mIbOhSzzZEkHMq4Fd33XqZLq7ge-D0Y_3WfH9dop4uGw3x7AvWubO_kZuf5bZRs0aGbIcTru24BALswfLlWsGK7Z7YWIvLfYAAjx_eJrKMPWX-/s1600/StStephenMosaic-UmmArrasas.jpg

Zamek Krzyżowców Al.-Karak
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Karak_Castle_Jordan1114.jpg

Zamek Ajloun
https://sawwa7travel.com/wp-content/uploads/2018/11/69A4279.jpg

Zamek Krzyżowców Montreal
https://www.bing.com/images/s

Wszystkich którzy spodziewał się pasjonującego artykułu, relacji z podróży, gorąco przepraszam. Choć przynudziłem historią, to jednak chciałem Was wprowadzić w piękną i bogatą historię tego rejonu, która ( w trakcie przygotowania wycieczki) bardzo mnie zaskoczyła. Nie zdawałem sobie sprawy ile cudownych miejsc i wspaniałych zabytków można zobaczyć  tym małym, a jak wielkim państwie. Do wyjazdu Jordania kojarzyła mi się z Petrą - dzisiaj Petra, to tylko jedno z najciekawszych miejsc Królestwa Haszymidzkiego. Kilka z tych miejsc szczegółowo opiszę w kolejnych artykułach o  Jordanii. 

Amman

Pierwszy meczet w Ammanie na rzymskich pozostałościach

Góra Nebo, Panorama "Ziemi Obiecanej" Mojżesza

Góra Nebo

Góra Nebo, pozostałości świątyni

To mapka najciekawszych miejsc w Jordanii

Więcej zdjęć zobaczycie na moim fanpage na facebook ttps://www.facebook.com/fascynujacepodroze/ Zapraszam na kolejne artykuły. By nic nie przegapić zachęcam do polubienia strony 👍. Będę wdzięczny za pozostawienie komentarza.

Artykuły o Jordanii na blogu

• Jordania szybki trip i masa wrażeń

Planowane artykuły o Jordanii 

• Wadi Rum pustynia tysiąca kolorów
• Starożytna Petra - wisienka na torcie
• Amman nowoczesność i starożytność
• Góra Nebo opowieści biblijne
• Jarash historia w pożarze

Za czasów Mojżesza Była to Ziemia Obiecana czyli miejsce pełne zieleni i upraw

Jordania szybki trip i masa wrażeń

Jordania to nie tylko Petra ale wpisana na listę Światowego Dziedzictwa pustynia Wadi Rum 

Odkąd pamiętam, a na pewno po obejrzeniu filmu "Indiana Jones Ostatnia Krucjata" marzyłem o zobaczeniu Petry. Wiedziałem, że Jordania jest jednym z celów moich podróży. Choć o Jordanii niewiele wiedziałem, to zawsze planowałem odwiedziny chociażby na krótko, na moment by rozkoszować się starożytną stolicą Nabatejczyków.

\

kolory pustyni

przejście graniczne z Izraelem bar kawowo zakupowy

Jarash

Planując wyprawę do Jordanii dostrzegłem, że Petra to tylko jedno z bardzo ciekawych miejsc na terenie tego niewielkiego kraju. Mnogość krajobrazów, barw - począwszy od pięknej pustyni Wadi Rum, przez dolinę morza Martwego i zielone brzegi Jordanu. Miłośnik historii też znajdzie coś dla siebie: ryty naskalne pierwotnych mieszkańców tych ziem, wspomniana wcześniej Perta, pustynne twierdze, góra Nebo związana z historią Mojżesza i najlepiej zachowane miasto starożytności Jarash.

Swą przygodę z Jordanią zacząłem od przejścia granicznego Izrael - Jordania ( o niuansach związanych z przekraczaniem granicy izraelskiej opowiem w poście z przydatnymi radami). Choć droga przez strefę buforową z walizkami po nierównym bruku nie należała do przyjemności, to już na przejściu jordańskim zrobiło się miło i przyjemnie - kawa z kardamonem po arabsku stawiała na nogi. Krótka podróż do Akaby pięknego turystycznego miasta portowego, spacer po bazarze z wyśmienitymi ziołami, kawą, smakowymi herbatami, wspaniałe zapachy orientu - ziół, kadzideł i sziszy. Nocne moczenie nóg w Morzu Czerwonym i nocny spacer po mieście. Moc atrakcji po trudach długiej podróży, wart solidnego drinka przed snem i dalszymi eskapadami.

Wadi Rum

W wąwozie ryty naskalne hominidów 

Wadi Rum to niesamowite miejsce, pustynia zamieszkana przez gościnnych Beduinów, choć w tej chwili mocno skomercjalizowana to po dotarciu na miejsce nawet największa komercja znika przy ogromie wrażeń. Feeria barw i kształtów pustynnych krajobrazów, czerwony piasek, cudowne formacje skalne, kaniony i ryty naskalne pierwszych mieszkańców tych ziem. Skały owiane piaskiem, kaniony wypłukane przez wodę i niesamowite kolory od żółci po purpurę, aż po horyzont. W tle pasące się wielbłądy na resztkach szarej spalonej słońcem roślinności. Wadi Rum, to jedno z najwspanialszych miejsc jakie widziałem.

 

tak zwana Mała Petra 

Petra to nie tylko grobowce i domy 

wnętrze grobowca

Kolejny przystanek to Petra. Cel wszystkich turystów odwiedzających Jordanię. Idąc długim kolorowym kanionem zastanawiałem się, czy to wymarzone przeze mnie miejsce spełni moje oczekiwania i wyobrażenie o nim, które poukładałem sobie w głowie. Miałem nadzieję, że po wyjściu z kanionu wprost na Al.-Chazana (najsłynniejszy obiekt) powali mnie z nóg. Czy tak się stało - o tym w następnych odcinkach. Mimo 40 stopniowego upału i długiej trasy do przejścia Stara Petra i tzw. Nowa Petra to miejsca, których nikt nie pomija i nie może pominąć.

Amman

pozostałości rzymskie Ammanu

życie jak w każdym arabskim mieście

Muzeum starożytności 

Z Petry krótki przystanek w Ammanie i widok nowoczesnego miasta tętniącego życiem i arabską kulturą. Ładne, zadbane miasto, ale noszące jak wszystkie kraje arabskie orientalny klimat i kulturowy misz-masz. Tętniąca życiem nowoczesna aglomeracja z niewielkimi pozostałościami dawnej antycznej przeszłości i prehistorycznych wykopalisk. Pięknie położony na wzgórzach zachwyca zielenią i na chwilę pozwala zapomnieć o szarych pustynnych krajobrazach. Krótki przystanek. ale warto tu na chwilę wstąpić.

Widok na Ziemię Obiecaną 

Góra Nebo

Mozaiki w klasztorze na Górze Nebo 

Wśród gór, skał. pustynnych klimatów i krajobrazów,dotarłem na górę Nebo, gdzie Mojżeszowi Jahwe pokazał Ziemię Obiecaną. Choć sam tam nie dotarł i prawdopodobnie gdzieś w tej okolicy jest pochowany, to Izraelici nie zobaczyli najpiękniejszego widoku. Tak do końca nie wiem co ich zachęciło by iść dalej - odrobinę zieleni wśród pustyni po 40 latach wędrówki. Dla Europejczyka widzącego wokół siebie ogrom zieleni to trochę za mało. Widok z góry piękny - na szczycie pozostałości świątyni. Dla chrześcijan to ważne miejsce, mnie odrobinę rozczarowało.

Jarash

Na koniec mojej krótkiej wizyty w Jordanii miejsce które mnie oczarowało i zachwyciło. Starożytne Jarash (Dżarasz), jedno z najlepiej zachowanych i największych miast starożytności. W smugach dymu w oblepiającym upale, spacer starożytnymi ulicami wśród kolumn, świątyń, amfiteatrów. Masz wrażenie, że słyszysz gwar tego pięknego niegdyś a w zasadzie i teraz miasta. Chciało by się zostać tam dłużej, by szczegółowo zobaczyć każdy element architektoniczny i dekoracyjny, ale jak na każdym objeździe czas gonił i pozostawił niedosyt.

Jordan miejsce chrztu Jezusa 

pustynne krajobrazy

Klasztor upamiętniający chrzest Jezusa 

współcześni mieszkańcy Petry 

Tyle o moim objeździe Jordanii. Teraz wiem, że warto zostać tam dłużej, by więcej odkryć, zobaczyć, podziwiać. Ominąłem wiele miejsc, które warto było odwiedzić.
O miejscach które widziałem opowiem w następnych postach. Pokażę również te miejsca. które warto zobaczyć, choć mnie nie było to dane. Zapraszam do lektury myślę, mam nadzieję, że zachęci do zaplanowania tego kierunku wakacyjnych eskapad.

Więcej zdjęć zobaczycie na moim fanpage na facebook  https://www.facebook.com/fascynujacepodroze/Zapraszam na kolejne artykuły. By nic nie przegapić zachęcam do polubienia strony 👍. Będę wdzięczny za pozostawienie komentarza.

Planowane artykuły o Jordanii na blogu:

• Jordania - niewielki kraj z wielką historią 
• Wadi Rum pustynia tysiąca kolorów 
• Starożytna Petra - wisienka na torcie 
• Amman nowoczesność i starożytność 
• Góra Nebo opowieści biblijne 
• Jarash historia w pożarze