Turcja - Efez dotyk antyku

Efez starożytne Ephesos trochę historii

Efez to najlepiej zachowane miasto starożytne w całym basenie morza Śródziemnego. Poczujecie tam prawdziwy klimat antyku: Agora, port, stadion, domy bogaczy i biedaków, biblioteka, świątynie, fontanny ale i toalety i domy publiczne- długo mógłbym wymieniać. Zwiedzanie Efezu to wycieczka całodniowa. Kilka godzin trzeba poświęcić na samo miasto, ale warto odwiedzić też Selcuk z jego atrakcjami

Dokładna data lokacji miasta nie jest znana. W mitologi założycielkami miasta były Amazonki, które  obok efeskiego dębu ustawiły drewnianą podobiznę Artemidy. Efez uznawany był w starożytności za najstarsze i największe  miejsce kultu bogini Matki (Artemida Efezka), wykopaliska archeologiczne potwierdzają istnienie na tym terenie kultu egipskiej bogini Izydy (dla Egipcjan bogini Matka). W VI w. p.ne. król Krezus wybudował w Efezie świątynię Artemidy która w starożytności uznawana była za jeden z cudów świata. Niewielkie pozostałości istnieją do dzisiaj.

Miasto powstało prawdopodobnie około IX w. p.n.e jako miasto portowe i handlowe obok wzgórza u ujścia rzeki do morza. Zniszczony w VI w. p.n.e przez Kimmerów, odbudowany przez króla Krezusa w 546 r. p.n.e. po zwycięstwie króla Cyrusa Wielkiego przeszedł pod panowanie Persów.  W 334 r. p.n.e.miasto przejęli Macedończycy i patronat nad miastem objął Aleksander Wielki prowadząc dalszą rozbudowę

Ze względu na zamulanie portu przez rzekę miasto było przenoszone. W 2.5 km odległości wybudowano nowy pory a miasto otoczono murami (pozostałości dawnej drogi portowej zachowały się w bardzo dobrym stanie do dzisiaj). W 133 r. p.n.e. po śmierci króla Pergamonu Efez przeszedł pod protektorat cesarstwa rzymskiego i zapewniło mu to bardzo szybki rozwój i wielkie znaczenie jako stolica prokonsularnej Azji. Efez wraz z przybyciem św. Pawła, który tu trzykrotnie nauczał zaczął tracić na swym znaczeniu. Wzrastająca liczba chrześcijan zmniejszyła range kultu Artemidy i związanych z nią pielgrzymek.

W 381 r. po edykcie cesarza Teodozjusza zamknięto świątynię Artemidy i chrześcijaństwo stało się religią dominującą. według tradycji w Efezie przebywał Jan Ewangelista, który przybył tu wraz z Matką Jezusa (dom Mari na wzgórzu nieopodal Selcuk). To tutaj napisał Ewangelię a jego grób i bazylika znajduje się w pobliskim Selcuk . Po najeździe Gotów w III w. epidemii malarii w VI. w., zamuleniem portu i trzęsieniu ziemi, które częściowo zniszczyło miasto,  mieszkańcy przenieśli się do Selcuk.

W okresie bizantyjskim arabskim i osmańskim Efez całkowicie stracił swoje znaczenie. Nie leżał już nad morzem, nie było tam już jakiegokolwiek kultu. Całkowicie opuszczony został w XV w. W 1859 podjęto pierwsze prace archeologiczne i rekonstrukcyjne które trwają do dzisiaj. Gdy byłem tam w 1991 r Efez nie był tak wielkim kompleksem jak dzisiaj. Nie było odkrytych domów bogaczy i biedaków, nie istniało wiele widocznych dzisiaj stanowisk. podczas mojej podróży w 2011 r przeżyłem szok jak wiele można zrobić, zrekonstruować i odkryć      

W następnym odcinku opowiem co trzeba zobaczyć i na co zwrócić uwagę zwiedzając Efez - zapraszam do lektury.

Więcej zdjęć zobaczycie na moim fanpage na facebook

Artykuły o Turcji na blogu

• Turcja przydatne i praktyczne informacje  
• Turcja praktyczny poradnik
• Turcja magiczne miejsca 
• Turcja planowanie wycieczek
• Turcja Milet miasto filozofów
• Turcja Didyma  Świątynia Apolla
• Turcja Priene - miasto kosmitów ?
• Turcja Efez - zwiedzanie miasta